ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ vs COVID 19
Κορονοϊός, πανδημία, καραντίνα….πώς διαχειριζόμαστε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση; Πόσο επιβαρύνει τον τομέα της τέχνης που υπηρετούμε; Πόσο αλλάζει τις ζωές μας; Είναι εύκολη η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα; Μήπως καταλήγουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας με ένα εξαιρετικά περιορισμένο τρόπο, σε ένα πλαίσιο που ελαχιστοποιεί τα όνειρα και τις προσδοκίες μας;
Εγγραφείτε στο email μας, creatarts20@gmail.com, για να λαμβάνετε ενημερωτικά άρθρα και κείμενα και γνωρίστε τις διαφορετικές εμπειρίες ανθρώπων. Στείλτε μας τις δικές σας απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο και μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για την πανδημία και τις τυχόν αλλαγές που έχει επιφέρει στη ζωή σας.
Σοφία Αλεξανιάν
Ηθοποιός
Το θέατρο για μένα ήταν ο φάρος για να ζήσω, που όσο το πλησίαζα, τόσο το φως του φάνταζε να είναι μακριά. Με τα χρόνια το φως του άρχισε να τρεμοπαίζει με αποτέλεσμα να βγαίνω από τη τροχιά μου. Ώσπου τελικά έσβησε και μείνανε όλα τα καράβια μετέωρα στη σκοτεινή θάλασσα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται! Και το θέατρο, στη δική του ιστορία, είχε μείνει «σβηστό» πολλάκις.
Η σχέση μου με την τέχνη ξεκίνησε από το πρώτο λεπτό που άρχισαν να καταγράφονται στη μνήμη μου εικόνες . Με την μητέρα μου πηγαίναμε πολύ στον κινηματογράφο, ώσπου αποκτήσαμε τηλεόραση και το σινεμά πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Εγώ μιμούμουν όλους τους ρόλους που έβλεπα στους ταλαίπωρους γείτονες που κάθονταν στα πεζούλια της γειτονιάς να ξαποστάσουν. Τους άρεσε και με παρακολουθούσαν με αμείωτο ενδιαφέρον. Εκείνα τα χρόνια (1988 – 1989) στη χώρα που ζούσα δεν είχαν όλοι τηλεόραση και τα κανάλια ήταν όλα κι όλα δύο, ίσως αυτό να έκανε τον κόσμο να ζητάει διψασμένα θεάματα. Μου άρεσε η μουσική, ο χορός και η τέχνη του σινεμά. Κατ’ ένα περίεργο τρόπο, απομνημόνευα ότι έβλεπα και άκουγα με μιας. Εν πάση περιπτώσει ήθελα να είμαι το κέντρου του θαυμασμού και της επικρότησης. Αργότερα μέσα στον πόλεμο η τέχνη έγινε σκοπός για το οποίο έπρεπε να ζήσω και να παλέψω στη ζωή με μηδαμινό έπαθλο.
– Κορονοϊός, πανδημία, lockdown.. προσωπικά πώς σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πώς διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πώς ισορροπείς;
Τον πρώτο καιρό με διακατείχε ο φόβος της μόλυνσης και έγινα τρομερά υποχόνδρια, ύστερα το ξεπέρασα και πλέον μου φαίνεται γελοίο και κουραστικό να βλέπω αντίστοιχους ανθρώπους. Όμως δεν παύω να τους σέβομαι. Το lockdown με έχει υποβάλει μόνιμα σε μια εφηβική θύμηση που το έσκαγα κρυφά ή από το σπίτι ή από το σχολείο και φοβόμουν μη με τσακώσουν σε καμιά γωνιά. Ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος αν το μήνυμα της μετακίνησης είναι αρκετό και αν δεν έχεις ξεπεράσει την ακτίνα. Υπάρχει φόβος μετακίνησης όχι τόσο από άποψη μολύνσεως όσο από την απαγόρευση και το πρόστιμο. Τον χρόνο μου τον περνάω ακόμα δουλεύοντας και την ισορροπία την αντλώ από την ελπίδα πως όλα θα φτιάξουν.
– Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Δεν με ανησυχεί τίποτα! Η ζωή μου ήταν πάντα δύσκολη, ακόμα κι όταν όλα γύρω ήταν καλά. Οι μισοί από τους δικούς μου έχουν πεθάνει πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, η δουλειά μου ήταν πάντα στο κυνήγι με αμφίβολα αποτελέσματα, ο κόσμος ανέκαθεν υπέφερε από διάφορες δυσμένειες. Οπότε, αποδοχή! Δεν με ανησυχεί τίποτα ιδιαίτερα από αυτό που με ανησυχούσε πάντα, τα μελλούμενα.
– Πόσο επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Την κατέστρεψε τη τέχνη τόσο που χειρότερα δεν γίνεται. Αισθάνομαι πως έχουμε μια μεγάλη «Περεστρόικα» και είναι η δεύτερη της ζωής μου, έτυχε να ζήσω και τη πρώτη του Γκορμπατσόφ! Το θέατρο και το σινεμά φοβάμαι πως θα μεταλλαχτούν σε άλλες μορφές και στη χειρότερη θα εξαφανιστούν από τον επαγγελματικό στίβο. Προς τα εκεί, τείνει η κατάσταση. Το σημαντικό είναι, να περνάμε ό, τι μπορούμε από γενιά σε γενιά. Ώσπου θα έρθει η μέρα που θα απαγορευτεί να κουβαλάμε κληρονομιά και ότι δημιουργούμε να τελειώνει με τους δημιουργούς. Εύχομαι να μην φτάσει αυτή η μέρα. Ο άνθρωπος έχει μέσα του την ικανότητα να συμβιβάζεται με τις αλλαγές κι ας και είναι και βίαιες και βάρβαρες και ξένες. Αυτό συνέβη στις προγενέστερες γενιές, αυτό συνέβη και σε μας. Το θέατρο άντεξε την παρουσία του κινηματογράφου, ο κινηματογράφος την παρουσία της τηλεόρασης, η τηλεόραση παλεύει με το διαδίκτυο. Το θέατρο ζει παρά την παρουσία όλων. Οι άνθρωποι πρέπει να εξελίσσονται και να ανακαλύπτουν νέους ορίζοντες με πόνο ή χωρίς.
– Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; Εν όψη της πανδημίας του κορονοϊού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Ναι αλλάζει. Ελπίζω όμως πως δεν θα εξαλειφθεί ούτε το θέατρο, ούτε το σινεμά. Πέραν όμως των καταστρεπτικών συνθηκών για την τέχνη, μην ξεχνάμε πως η τέχνη παλεύει και με τους κακότεχνους και τους κακοποιούς της. Ευελπιστούμε στη μόρφωση και στη παιδεία του λαού, στην αγάπη του για το κάλος ώστε η τέχνη να είναι μια «πράξη σπουδαία και τελεία», όπως γράφει ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του.
– Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Η ασφάλεια, σε πολύ μεγάλο βαθμό μάλιστα.
– Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Σίγουρα η φράση «Υγεία πάνω απ’ όλα!», έχει αποκτήσει περισσότερη σημασία και σπουδαιότητα από ποτέ. Παρατηρώ ανθρώπους που έχουν ευαισθητοποιηθεί και έχουν γίνει αλληλέγγυοι και ανθρώπους που έχουν τρομοκρατηθεί και έχουν αποστασιοποιηθεί από τα πάντα και κυρίως από τον άνθρωπο. Έχει αυξηθεί το ένστικτο της επιβίωσης με αποτέλεσμα συχνά να παρατηρούμε συγκρούσεις. Νομίζω όμως πως ο άνθρωπος δεν έχασε την επιθυμία και την ελπίδα για μια τέλεια ζωή. Εξακολουθεί να είναι ο σκοπός του στα πλαίσια της σημασίας της «τελειότητας» του καθενός.
– Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Η σημερινή κατάσταση μου θυμίζει έντονα την περίοδο του πολέμου που έζησα όταν ήμουν μικρή. Τις ώρες απαγόρευσης κυκλοφορίας πριν τον πόλεμο. Ώρες ώρες θλίβομαι και λέω στον εαυτό μου «Μα καλά γεννήθηκα για να ζήσω τους δύσκολους περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας;» Αλλά μετά σκέφτομαι πως υπήρξε και πιο δύσκολη ιστορία στο παρελθόν ο ‘Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος’ για παράδειγμα, ίσως αυτό ήταν ότι χειρότερο πέρασε η ανθρωπότητα. Σε μερικούς ανθρώπους αρέσει να σκορπούν πόνο και δυστυχία και σε μερικούς αρέσει να πονούν και να υποφέρουν. Βασικά φαντάζομαι συχνά πως το covid 19 το επινόησε κάποιος οργισμένος άνθρωπος που σιχαινόταν τις συναθροίσεις και θεωρούσε ανούσιο χάσιμο χρόνου με/τις άσκοπες μακρινές μετακινήσεις. Επίσης το covid 19 έγινε μια τέλεια δικαιολογία για τις αργόσχολες υπηρεσίες αλλά και για την καθυστέρησης της οποιασδήποτε αλλαγής και εξέλιξης. «Κρύψου και μη μιλάς», αυτό νιώθω και παρατηρώ. Αν θέλεις κάτι να αποφύγεις τότε λες τη μαγική λέξη covid 19 και τέλος, όλοι κάθονται σούζα.
– Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Αυτός που δεν έχει ανάγκη εξακολουθεί να μην είναι ευγνώμων στους άλλους. Σίγουρα όμως κάποιοι που καταφέρνουν να επιβιώσουν θα νιώθουν κάποια ευγνωμοσύνη μέσα τους. Εγώ είμαι ευγνώμων στους ανθρώπους που είναι δίπλα μου.
– Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πώς το διαχειρίστηκες;
Ναι το έχω νιώσει. Εξέφραζα τα όσα με έφταναν στο τέλμα. Και ύστερα σώπασα γιατί αποδέχτηκα την κατάσταση. Καλύτερα μόνος, παρά με άλλες μονάδες.
– Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Μόνο προ κορονοϊού στην αρχή του 2020 ζούσα ευτυχισμένες στιγμές. Έκανα τη δουλειά που αγαπούσα και πίστευα σε αυτό που έκανα. Ξυπνούσα τα χαράματα και πήγαινα στα γυρίσματα, επιτέλους μετά από τόσους κόπους έκανα πράγματα που αγαπούσα και ήθελα πιστεύοντας πως αυτό θα είχε μεγάλη διάρκεια αλλά δυστυχώς συνέβη το αντίθετο. Μου λείπουν οι φιλικές συναθροίσεις. Και η ελπίδα που φυλακίστηκε στο lockdown.
– Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας, όπως λέγεται; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Δίνω σημασία. Η άποψη των ανθρώπων διαμορφώνει το ρεύμα της ιστορίας που γράφουμε. Δεν ασπάζομαι όλες τις ιδεολογίες και θεωρίες που ακούω και παρατηρώ και επίσης δεν πιστεύω σε όλα όσα ακούω και βλέπω. Συνήθως όμως δίνω βάση σε απλούς «ανίδεους» ανθρώπους και όχι σε λόγιους και φιλοσοφημένους. Οι πρώτοι αντιλαμβάνονται εμπειρικά δίχως δόλο, οι δεύτεροι αναπτύσσουν θεωρίες για να παρασύρουν κόσμο εξυπηρετώντας συχνά κάποια συμφέροντα.
– Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού;
Μια καλή θεατρική παράσταση. Να φορέσω τα καλά μου ρούχα, να βάλω το θεατρικό μου άρωμα το J’ ai OSE της Guy Laroche το φοράω αποκλειστικά στο θέατρο, να πιώ κόκκινο κρασί στο φουαγιέ και να χαρώ αν συναντήσω κάποιον συνάδελφο. Επίσης μου λείπουν τα κοψίδια από κάποιο καλό μεζεδοπωλείο με ευχάριστη παρέα.
– Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Πάντα νιώθω αισιοδοξία για το μέλλον. Αυτό που νιώθω να χάνεται και ελπίζω να ξανά επιστρέψει, είναι ο ρομαντισμός. Αναρωτιέμαι αν είναι από τις συνθήκες που ζούμε ή από το μεγάλωμα της ηλικίας μου. Θαρρώ πως είναι οι συνθήκες γιατί γνώρισα ηλικιακά μεγάλους ανθρώπους που διέθεταν ρομαντισμό. Άρα η ηλικία δεν συνεπάγεται με την απώλεια ρομαντισμού.
– Αν ο κορονοϊός ήταν θεατρικό έργο/ πίνακας ζωγραφικής/ λογοτεχνικό βιβλίο/ποίημα/ μουσική/ φωτογραφία, πώς θα το περιέγραφες; πώς το φαντάζεσαι;
Με δύο έργα θα παρομοίαζα την κατάσταση του κορονοϊού , με την Λυσιστράτη του Αριστοφάνη και το βιβλίο που γράφω αυτό τον καιρό, σύντομα θα μάθετε και τον τίτλο του. Στη Λυσιστράτη οι γυναίκες κρατάνε αποστασιοποίηση από τους άντρες και έχουν θέσει το θεσμό της απαγόρευσης, οποιασδήποτε επαφής με το αντρικό φύλλο με σκοπό να τους αναγκάσουν να διακόψουν τους πολέμους. Και στο δικό μου βιβλίο γράφω για την έντονη ανάγκη ενός ανθρώπου να απομακρυνθεί από το πλήθος και να βυθιστεί στον εαυτό του. Εμείς βέβαια βρεθήκαμε σε αυτήν την κατάσταση αναγκαστικά χωρίς/ να είναι δική μας επιθυμία, ωστόσο θα μπορούσαμε να δούμε τις διαφορές του πριν και του τώρα.
– 2020…άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε…
100 χρόνια πριν σημειώθηκε η απελευθέρωση της Ελλάδας, να που και πάλι ενδέχεται να ζήσουμε απελευθέρωση από το γενικό lockdown. Το 2020 ήταν η χρονιά του ποντικού σύμφωνα με το κινέζικο ωροσκόπιο έτσι και τη ζήσαμε σαν τα ποντίκια κρυμμένοι μες στη φάκα.
2021… Το 2021 είναι η χρονιά του Ταύρου σύμβολο πλούτου, καπιταλισμού και κερδών. Εύχομαι η υγεία και τα υπόλοιπα θα τα φέρει ο Ταύρος και η Αφροδίτη.
Ευχαριστώ για την προσοχή και τις όμορφες ερωτήσεις.
Σοφία Αλεξανιάν
Ηθοποιός
Επιμέλεια κειμένου
Γεωργία Καμαρίτη
Αρθρογράφος, Συνεργάτης COA
