ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ vs COVID 19
Κορονοϊός, πανδημία, καραντίνα….πώς διαχειριζόμαστε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση; Πόσο επιβαρύνει τον τομέα της τέχνης που υπηρετούμε; Πόσο αλλάζει τις ζωές μας; Είναι εύκολη η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα; Μήπως καταλήγουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας με ένα εξαιρετικά περιορισμένο τρόπο, σε ένα πλαίσιο που ελαχιστοποιεί τα όνειρα και τις προσδοκίες μας;
Εγγραφείτε στο email μας, creatarts20@gmail.com, για να λαμβάνετε ενημερωτικά άρθρα και κείμενα και γνωρίστε τις διαφορετικές εμπειρίες ανθρώπων.
Στείλτε μας τις δικές σας απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο και μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για την πανδημία και τις τυχόν αλλαγές που έχει επιφέρει στη ζωή σας.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΨΩΝΗ
Μουσικός, Τραγουδοποιός,
Ερμηνεύτρια, Δικηγόρος
Η μουσική είναι για μένα μια δύναμη υπεράνθρωπη – κάτι που έχει τη δυνατότητα να αγγίζει και να ενώνει με μοναδικό τρόπο ανθρώπους διαφορετικών παραδόσεων και γεωγραφικών συνόρων. Ο κορωνοϊός και η καραντίνα διέκοψαν για μένα μια εξαντλητική ρουτίνα. Η ξαφνική παύση της ζωής όπως την ξέραμε μου επέτρεψε να αναθεωρήσω τις προτεραιότητές μου, να έρθω σε επαφή με χαμένους συγγενείς και φίλους και να αλλάξω τον τρόπο ζωής μου προς το καλύτερο.
Τα ακούσματα των ήχων,
αυτό που μετέπειτα έμαθα πως λέγεται μουσική,
ήταν για μένα συνείδηση ταυτόχρονη με εκείνη της ύπαρξης μου.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα – με καταγωγή από την Πελοπόννησο – και σήμερα είμαι μόνιμη κάτοικος της Νέας Υόρκης. Διδάχθηκα κλασσικό πιάνο από μικρή ηλικία και συνέχισα τις μουσικές σπουδές μου στην Βοστώνη. Το τραγούδι ήταν για μένα τρόπος ζωής. Σήμερα συμμετέχω σε μουσικές και θεατρικές παραστάσεις κυρίως στην Νέα Υόρκη και στη Βοστώνη, όπου συνεργάζομαι με διάφορα μουσικά σχήματα. Τελευταία, έχω αναπτύξει μεγάλο πάθος στη δημιουργία δικών μου συνθέσεων τόσο μουσικής όσο και θεάτρου, καθώς και στις τζαζ διασκευές ελληνικών δημοφιλών τραγουδιών. Θεωρώ επίσης ότι είναι απόλυτα σημαντική η διατήρηση και μετάδοση των ελληνικών μουσικών παραδόσεων στις νεότερες γενιές, και προς τον σκοπό αυτόν έχω αναλάβει εδώ και πέντε χρόνια Διευθύντρια στην παιδική χορωδία της Αγίας Παρασκευής στο Greenlawn της Νέας Υόρκης με εμφανίσεις, εκτός των άλλων, στην Εθνική Παρέλαση για την 25η Μαρτίου στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.
– Κορονοϊός, πανδημία, lockdown.. προσωπικά πώς σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πώς διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πώς ισορροπείς;
Η ιλιγγιώδης ταχύτητα με την οποία εξαπλώθηκε ο ιός δε μου άφησε άλλα περιθώρια στην αρχή της πανδημίας παρά μόνο τη σκέψη για επιβίωση. Κύριο μέλημα μου ήταν η τήρηση των μέτρων προστασίας τόσο για τη δική μου ασφάλεια όσο και για των συνανθρώπων μου.
Παράλληλα, παρόλα τα δυσάρεστα γεγονότα, η περίοδος που διανύσαμε και ακόμα διανύουμε ήταν ιδανική για δημιουργία και λογισμό. Ειδικά για τους καλλιτέχνες, μέσα από κάθε δυσκολία και πίεση μπορεί να εκφραστεί κάτι μοναδικό. Καθώς είχα περισσότερο χρόνο απ’ ότι συνήθως, στις πρώτες δύο βδομάδες της καραντίνας εμπνεύστηκα να γράψω την πρώτη μου μουσικοθεατρική παράσταση, μια διαδραστική κωμωδία με τίτλο «Το Ρεμπέτικο…Αλλιώς!» Έχουμε ήδη αρχίσει τις πρόβες με τους συνεργάτες μου, και ανυπομονούμε να την παρουσιάσουμε ζωντανά με την πρώτη ευκαιρία.
– Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Στον νου μου είναι πάντα κυρίως η σωματική υγεία των δικών μου ανθρώπων, των γύρω μου και κατ’ επέκταση η δική μου. Δε με απασχολεί τόσο η επιστροφή στην κανονικότητα όσο το αν σαν λαός θα αντλήσουμε από αυτήν τη δοκιμασία τα απαραίτητα μαθήματα ζωής. Πιστεύω ότι όλα γίνονται για κάποιο λόγο, και κάθε πρόβλημα παρουσιάζει μια ευκαιρία να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και τον τρόπο που ζούμε και συναναστρεφόμαστε.
– Πόσο επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Η σχεδόν παντελής έλλειψη της καλλιτεχνικής δραστηριότητας που προκάλεσε η πανδημία είχε σαν αποτέλεσμα την εξεύρεση άλλων οδών. Η τέχνη της μουσικής, όπως όλες οι τέχνες, είναι αποτέλεσμα και προϊόν της κοινωνικότητας του ανθρώπου. Είμαι βέβαιη πως όλοι οι καλλιτέχνες εκτιμούν βαθύτατα ακόμη και τις απειροελάχιστες ευκαιρίες που τους δίνονται να εκφράσουν τα αισθήματά τους.
– Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; Εν όψη της πανδημίας του κορονοϊού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Αναπροσαρμογές είναι απαραίτητες ιδιαίτερα όταν οι εξελίξεις της πανδημίας είναι αρνητικές. Στην περίπτωση του κορωνοϊού, οι τέχνες δε θα μπορούσαν να είναι εξαίρεση αυτού του κανόνα. Πιστεύω όμως ότι οι καλλιτέχνες είναι ανεξάντλητα εφευρετικοί και απέδειξαν ότι είναι έτοιμοι να προσαρμοστούν στις αλλαγές που επιβλήθηκαν. Η αξιοποίηση του διαδικτύου, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση κάθε μέσου επικοινωνίας, έφεραν τη μουσική κοντά στο κοινωνικό σύνολο. Προσωπικά, αισθάνομαι ευγνώμων που είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω συναυλίες φίλων και συνεργατών που βρίσκονται μακριά εφόσον πραγματοποιήθηκαν διαδικτυακά.
– Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Οι έννοιες «ελευθερία» και «ασφάλεια», έστω κι αν υφίστανται κάτω από δύσκολες συνθήκες όπως η σημερινή πανδημία, δε θα έπρεπε να είναι οπωσδήποτε αντικρουόμενες. Ένα κοινωνικό σύνολο ενεργεί προς το καλόν της ανθρωπότητας και του κάθε ατόμου εξασφαλίζοντας την ελευθερία του και την ασφάλειά του. Ο σεβασμός στις αξίες της ελευθερίας – καθώς και της δικαιοσύνης, της ισότητας και της παιδείας – συμβαδίζουν απαραίτητα με την έννοια της ασφάλειας. Θεωρώ ότι είναι εγωιστικό και επικίνδυνο υπό τις τωρινές συνθήκες να δίνουμε μεγαλύτερη αξία στην προσωπική μας ελευθερία – ή την όποια διαταραχή αυτής– παρά στην υγεία και στην ασφάλεια των συνανθρώπων μας.
– Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Σίγουρα η πανδημία παρουσίασε την ευκαιρία σε όλους μας να αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητές μας. Η έντονη και πολλές φορές ψυχαναγκαστική επιδίωξη της τέλειας ζωής σαν σκοπός και σαν ιδέα κυριαρχεί ιδιαίτερα στην Αμερική, όπου ζω και εργάζομαι εδώ και 13 χρόνια. Ωστόσο, είναι δύσκολο εν μέσω δυσάρεστων καταστάσεων να επιδιώκουμε την τελειότητα. Ίσως αυτή η περίοδος μας διδάξει ότι απέχουμε πολύ από αυτήν.
– Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Το συναίσθημα της αβεβαιότητας, της ανασφάλειας, της απειλής από κάτι άγνωστο και για το οποίο δεν υπάρχει αντιμετώπιση είναι τα εντονότερα συναισθήματα που με κατέλαβαν και τα αναγνωρίζω και στους γύρω μου. Η κατάσταση εγκλεισμού και η περιορισμένη πλέον καθημερινότητά μας αναπόφευκτα δημιούργησε για μένα την αναζήτηση νέων μεθόδων αντιμετώπισης με κύριο καταφύγιο τη μουσική δημιουργία.
– Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Η ευγνωμοσύνη είναι πάντα εύκολη αρκεί να μην αφήνουμε την όψη μας για τη ζωή να μολύνεται από αρνητική ενέργεια. Για μένα υπάρχει πάντα λόγος να είσαι ευγνώμων για οτιδήποτε, εφόσον πάντα θα μπορούσε η κατάσταση να είναι χειρότερη – απλώς είναι θέμα προοπτικής.
Ίσως η μόνη θετική παρενέργεια του ιού ήταν και είναι η ιδιότητά του να μας κάνει να εκτιμούμε αυτά που κάποτε είχαμε για δεδομένα. Αυτό που κάποτε ήταν ασήμαντο, περαστικό, ή ακόμα και μηδαμινό τώρα παίρνει τεράστια σημασία βλέποντάς το από διαφορετική σκοπιά μέσα από το πρίσμα της αβεβαιότητας. Ό,τι σήμερα είναι υπαρκτό, σίγουρο, ζωντανό, αύριο ίσως να μην υπάρχει πια.
Στην Αμερική, πάνω από τριακόσες χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω κορωνοϊού. Η σκέψη ότι ο χαμός των συνανθρώπων μας είναι τόσο απρόσμενα πιθανός, με φέρνει σε απόγνωση, μα συγχρόνως φωτίζει μια πρωτόγνωρη οπτική γωνία εκτίμησης και ευγνωμοσύνης για την ζωή.
– Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πως το διαχειρίστηκες;
Δε θυμάμαι να έφτασα στα όρια μου και αυτό νομίζω οφείλεται στην μουσική ως διέξοδο και τρόπο έκφρασης. Βέβαια πήρε μέρες από το πρώτο συναισθηματικό πλήγμα ώστε να συνειδητοποιήσω ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης ήταν η επιβίωση. Η σταθερή τήρηση των μέτρων προστασίας ήταν αναγκαία για την έξοδο από το τούνελ. Όλοι μας όμως είμαστε οπλισμένοι σε μεγάλο βαθμό να προσαρμοζόμαστε σε δυσκολίες. Θέλω να πιστεύω ότι και αυτή τη φορά η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει την πανδημία όσο γίνεται επιτυχώς.
– Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Διαχρονική διαπίστωση από τον μεγάλο μας συγγραφέα Καζαντζάκη! Η δυσκολία αναγνώρισης της ευτυχίας τη στιγμή που αυτή συμβαίνει είναι η ανάγκη που έχουμε για να ζήσουμε κάτι ακόμα πιο δυνατό, μην αναγνωρίζοντας ότι ίσως αυτό να είναι και το δυνατότερο. Μόνο η στέρηση της ευτυχίας μας επιστρέφει στην πραγματικότητα για να εκτιμήσουμε αυτό που είχαμε. Φυσικά και είμαι θύμα αυτής της διαπίστωσης αλλά προσπαθώ όσο γίνεται να ζω στο παρόν και να χαίρομαι τις ανθρώπινες σχέσεις και τις εμπειρίες μου.
– Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας, οπως λένε; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Αν έδινα σημασία στη γνώμη των άλλων, θα ζούσα περιορισμένη. Κατά τη γνώμη μου, η ζωή είναι πολύ μικρή για να ασχολούμαστε με το αν οι σκέψεις και οι πράξεις μας συμβαδίζουν με αυτές του γενικότερου πληθυσμού. Θεωρώ πως ο καθένας πρέπει να ζει τη ζωή του όπως αυτός ή αυτή κρίνει. Φυσικά, ως υπεύθυνη πολίτης αυτού του κόσμου, μένω ενημερωμένη περί των απόψεων που επικρατούν και λαμβάνω υπόψιν οποιαδήποτε κριτική, αλλά δε θα έλεγα ότι αυτές με επηρεάζουν σε προσωπικό βαθμό.
– Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού;
Μου λείπει πολύ η ανθρώπινη παρουσία και επαφή, καθώς και η δυνατότητα να εκφράζω τα αισθήματα μου και να ζω όμορφες μουσικές στιγμές με τους συνεργάτες μου. Αισθάνομαι έντονα την ανάγκη να μοιραστώ αυτό που αγαπώ με τον κόσμο και η απώλεια αυτής της δυνατότητας αναμφισβήτητα με έχει επηρεάσει. Ωστόσο χαίρομαι που οι συνέπειες της πανδημίας για τους καλλιτέχνες έχουν μετριαστεί με την αξιοποίηση του διαδικτύου.
– Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Δεν έχω επιλογή. Προτιμώ να είμαι αισιόδοξη παρά να βυθιστώ στο σκοτάδι της απελπισίας. Ανέκαθεν ήμουν αισιόδοξος άνθρωπος. Άλλωστε απ’ την αισιοδοξία και την ελπίδα γεννιούνται τα όνειρα και οι φιλοδοξίες, πράγματα που χρειάζονται όχι μόνο για την πρόοδο κάθε καλλιτέχνη, αλλά και για την θετική εξέλιξη της ανθρωπότητας.
– Αν ο κορονοϊός ήταν πίνακας ζωγραφικής πώς θα το περιέγραφες; πώς το φαντάζεσαι;
Αν ο κορωνοϊός ήταν πίνακας ζωγραφικής, τον φαντάζομαι να απεικονίζει ανθρώπους όλων των φυλών φυλακισμένους πίσω από κάγκελα με απλωμένα τα χέρια, προσπαθώντας απελπισμένα να έρθουν σε επαφή ο ένας με τον άλλον. Αυτή η εικόνα στο μυαλό μου συμβολίζει την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου, ως κοινωνικό ον, να συναναστραφεί με τους γύρω του.
– 2020…άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε…
2021….. Εύχομαι να βγούμε καλύτεροι και δυνατότεροι από αυτήν την πρωτόγνωρη δοκιμασία – να υπολογίζουμε περισσότερο τους συνανθρώπους μας και το περιβάλλον – να εκτιμούμε αυτά που έχουμε, αναγνωρίζοντας ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να τα χάσουμε. Καλύτερες μέρες δε θα αργήσουν να έρθουν.
Επιμέλεια κειμένου
Καμαρίτη Γεωργία
Αρθρογράφος, Συνεργάτης COA
