Μαρία Ιορδανίδου: «Ο Ρωμιός έχασε τη Ρωμιοσύνη του» …
Η Μαρία Κριεζή-Ιορδανίδου ήταν Ελληνίδα πεζογράφος της οποίας το έργο διακρίνεται για τη νοσταλγία, την αμεσότητα, την απλότητα και τη ζωντάνια του λόγου. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1897, έζησε για 8 χρόνια στον Πειραιά και επέστρεψε πάλι στην Κωνσταντινούπολη για να φοιτήσει στο Αμερικάνικο Κολέγιο. Από το 1914 και για πέντε χρόνια έμεινε στο Βατούμ της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας αποκλεισμένη εκεί λόγω της κήρυξης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Φοίτησε στο γυμνάσιο της Σταυρούπολης στη Ρωσία και το 1919 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ξεκίνησε να εργάζεται σε αμερικανική εταιρεία, ενώ το 1920 μετατέθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί έζησε μέχρι το 1923, παντρεύτηκε και εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα. Τα επόμενα οκτώ χρόνια τα πέρασε στην Αθήνα όπου εργάστηκε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης, όμως το 1931 πήρε διαζύγιο και το 1939 απολύθηκε από την πρεσβεία. Κατά τη διάρκεια της κατοχής η Ιορδανίδου διώχθηκε, φυλακίστηκε και το σπίτι της στην Αθήνα καταστράφηκε.
Τα βιβλία της αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό και το έργο με το οποίο καθιερώθηκε στο λογοτεχνικό χώρο, η «Λωξάντρα» (1962), ουσιαστικά αφηγείται την ιστορία της γιαγιάς της και περιγράφει τον τρόπο ζωής των Ελλήνων της Πόλης πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το βιβλίο της «Η αυλή μας» (1981) ήταν το τελευταίο που έγραψε και πραγματευόταν τα ζητήματα της σύγχρονης ζωής στο νέο για την χώρα αστικό ιστό των πολυκατοικιών και των έντονων ρυθμών της καθημερινότητας. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 32 ετών από το θάνατό της, στις 6 Νοεμβρίου του 1989, παρουσιάζει την εκπομπή “Παρασκήνιο”.
Το συγκεκριμένο θέμα της εκπομπής Παρασκήνιο είναι αφιερωμένο στη συγγραφέα ΜΑΡΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ. Η συγγραφέας μιλά για το πώς γράφει τα βιβλία της, εξηγεί ότι περνάει ώρες τα βράδια σκεπτόμενη και μαζεύοντας μαζεύει υλικό και τα πρωινά συνήθως οργανώνει το υλικό αυτό και γράφει. Εξηγεί επίσης ότι όταν τελειώνει κάποιο βιβλίο λέει στον εαυτό της ότι δεν θα ξαναγράψει τίποτε άλλο. Περιγράφει πώς έγραψε τη Λωξάντρα (το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε και η δημοφιλής εβδομαδιαία τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ που προβλήθηκε το 1980 με πρωταγωνίστρια την Μπέτυ Βαλάση), πώς ξεκίνησε να πλέκει και άρχισαν να έρχονται οι μνήμες από τη ζωή της στη Μικρά Ασία.
Μιλά ακόμη για τα προβλήματα υγείας που την ταλαιπωρούν και την επιδείνωση της όρασής της. Παρακολουθούμε πλάνα με την βοηθό της να της διαβάζει τα νέα από την εφημερίδα και με τις δύο γυναίκες να περπατούν σε προαύλιο χώρο και να φτάνουν σε είσοδο πολυκατοικίας. Στη συνέχεια η λογοτέχνης εξηγεί πώς έγραψε το βιβλίο της “Η Αυλή μας”, κύριο ερέθισμα του οποίου ήταν η μετακόμισή της “σ’ ένα τσιμεντένιο κλουβί”, όπως χαρακτηρίζει η ίδια τα διαμερίσματα των πολυκατοικιών, και η αλλαγή στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων. Μεγαλύτερη εντύπωση, αρνητική, της προκαλούσε ο αντίκτυπος που είχε αυτός ο νέος, σύγχρονος τρόπος ζωής, στα παιδιά και τους ηλικιωμένους, θύματα και οι δύο των νέων συνηθειών εργασίας και διαμονής στα μεγάλα σύγχρονα αστικά κέντρα. «Ο Ρωμιός έχασε τη Ρωμιοσύνη του» λέει χαρακτηριστικά για την απρόσωπη ζωή στις πολυκατοικίες όπου ζουν όλοι τόσο απαράδεκτα κοντά, αλλά ταυτόχρονα τόσο απομακρυσμένοι ο ένας από τον άλλο.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στο σεισμό του 1981, που έφερε τους ανθρώπους πιο κοντά, μόνοι και άγνωστοι μεταξύ τους μέχρι πρότινος. Η βοηθός της διαβάζει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το τελευταίο της βιβλίο όπου περιγράφεται ακριβώς αυτή η εμπειρία του σεισμού και ο τρόπος με τον οποίο οι κάτοικοι της πολυκατοικίας έγιναν γείτονες ή ακόμα και φίλοι. Η εκπομπή κλείνει με τη θέση της ΜΑΡΙΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ για το κίνημα του φεμινισμού, την άποψή της για την εργασία της γυναίκας στο σπίτι και την απάντησή της σε όσους την χαρακτήριζαν ως αντιφεμινίστρια.
.
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 20/1/1982
Έρευνα: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΙΩΝΗΣ
Σκηνοθέτης: ΛΑΚΗΣ ΠΑΠΑΣΤΑΘΗΣ
