ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ vs COVID 19
Κορονοϊός, πανδημία, καραντίνα….πώς διαχειριζόμαστε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση; Πόσο επιβαρύνει τον τομέα της τέχνης που υπηρετούμε; Πόσο αλλάζει τις ζωές μας; Είναι εύκολη η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα; Μήπως καταλήγουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας με ένα εξαιρετικά περιορισμένο τρόπο, σε ένα πλαίσιο που ελαχιστοποιεί τα όνειρα και τις προσδοκίες μας;
Εγγραφείτε στο email μας για να λαμβάνετε ενημερωτικά άρθρα και κείμενα και γνωρίστε τις διαφορετικές εμπειρίες ανθρώπων.
Στείλτε μας τις δικές σας απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο και μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για την πανδημία και τις τυχόν αλλαγές που έχει επιφέρει στη ζωή σας.
Ταυλαρίδου Ζωή
¨Σωφέρ Θεάτρου¨
¨Θέατρο…
ο κυριότερος λόγος για τον οποίο εκφράζομαι
συγγραφικά και καλλιτεχνικά,
η κινητήριος δύναμη της πορείας μου
από το μέσα στο έξω,
η απόλυτη επαφή μου με το Εγώ μου
και τον Άλλον.¨
Καταρχάς, θα ήθελα να επισημάνω πως η σχέση μου με το θέατρο δεν είναι επαγγελματική. Είμαι εκπαιδευτικός σε δημόσιο σχολείο και με αυτό βιοπορίζομαι. Ασχολήθηκα με τη σκηνή ερασιτεχνικά πριν αρκετά χρόνια, αρχής γενομένης του διορισμού μου στον Έβρο (2006). Συμμετείχα σε εργαστήρι Αρχαίου Δράματος του συλλόγου Διονύσου της Ορεστιάδας, υπό την καθοδήγηση και διδασκαλία του Αντώνη Θεοδωρακόπουλου.
Έπειτα, παρακολούθησα μαθήματα θεάτρου στο θεατρικό εργαστήρι «Νέμεση» της Τίνας Στεφανοπούλου, την οποία και θεωρώ τεράστια μορφή στη διδασκαλία του θεάτρου στη Θεσσαλονίκη (2009-2014). Έκτοτε, η καρδιά μου και η σκέψη μου αναπνέουν σε αυτόν τον ρυθμό.
Το θέατρο ξεκίνησε ως μια διέξοδος για μένα, ένας άλλος κόσμος διαφορετικού μεγέθους, όπου μπορώ να είμαι ο εαυτός μου, αλλά και να μην είμαι… Και να ξέρω τη διαφορά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν και γνωρίζοντας λιγάκι τη δυναμική της σκηνής, ξεκίνησα να γράφω για παραστάσεις που παρακολουθούσα στην αγαπημένη μου οικογένεια, την «Κουλτουρόσουπα» («Κ»), πιο συγκεκριμένα στη στήλη μου «Σωφέρ Θεάτρου» (2016 έως σήμερα).
Έπειτα, δοκίμασα να μεταφέρω τη Σωφέρ και στο διαδικτυακό ραδιόφωνο του EOE ARTS RADIO – σήμερα GRDISCOVERY, παρουσιάζοντας θεατρικές παραστάσεις, συνεντεύξεις και θεατρικούς μονολόγους ηθοποιών της πόλης μας (2019-2020).
Τον τελευταίο χρόνο, το λοκντάουν και τα κλειστά θέατρα με οδήγησαν να ασχοληθώ με βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις ανθρώπων του θεάτρου για τη στήλη «Σκηνής Διάλογοι» της «Κ», προκειμένου να βγει προς τα έξω η σκέψη και η ψυχή αυτών των ανθρώπων, που έχουν τόσο πληγεί από τη μάστιγα αυτή.
– Κορονοϊός, πανδημία, lockdown.. προσωπικά πώς σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πώς διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πώς ισορροπείς;
Επειδή δεν βιοπορίζομαι από το θέατρο, η όλη αυτή κατάσταση δεν με έχει επηρεάσει οικονομικά, παρά μόνο ψυχολογικά. Όλος αυτός ο εγκλεισμός και η απομόνωση είναι αμφιλεγόμενες πρακτικές κι έχουν διχάσει την κοινή γνώμη, άσχετα με το ποια από τις δύο προβάλλεται κυρίως από τα μέσα ως η σωστή. Δεν διχάζεται η κοινωνία για πλάκα. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται σαν νούμερα, χάνουν τις δουλειές τους και στέλνουν μηνύματα, για να βγουν έξω και να επικοινωνήσουν με τους άλλους, χωρίς να αποζημιώνονται ούτε οικονομικά ούτε ηθικά για αυτό. Απέναντι σε μια Πολιτεία που αποφασίζει και διατάζει, ο κάθε άνθρωπος αισθάνεται αβοήθητος. Και δεν γνωρίζω πλέον ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός, ο ορατός ή ο αόρατος. Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητο να αποζημιωθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι το ταχύτερο δυνατόν. Θυμώνω με την «κατάντια» όλων των καλλιτεχνών να ζητούν αυτό που δικαιωματικά τούς ανήκει, να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και να εκφραστούν δημιουργικά. Ίσως όμως να έχω κι άδικο. Δεν ξέρω, θα δούμε… αν τελικά θα αντέξει η σκηνή τους θιασώτες αυτής της πολιτικής.
Το θέατρο βασίζεται στην αλληλεπίδραση ηθοποιού
και θεατή in vivo, δεν αντέχει τη βιτρίνα.
Το Θέατρο in vitro αποτελεί μια πρόσκαιρη και
αναγκαστική λύση.
– Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Αυτό που με ανησυχεί κυρίως είναι το μετά της επιδημίας. Γιατί αυτή κάποτε θα τελειώσει… λογικά. Πώς θα ξυπνήσουμε την επόμενη μέρα άραγε… πιο ευγνώμονες ή πιο αγνώμονες; Πιο κοντά στον άνθρωπο ή έτη φωτός μακριά; Θα το ρίξουμε στο θέατρο ή στα μπουζούκια; (Και τα δύο χρειάζονται, αλίμονο).
– Πόσο επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Δεν υπάρχει πλέον θέατρο εδώ και μήνες. Οι καλλιτέχνες βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση, όσοι τουλάχιστον ζουν από την τέχνη τους.
– Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; Εν όψη της πανδημίας του κορονοϊού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Σίγουρα όλοι και όλα αναπροσαρμόζονται. Έτσι την «παλεύουν» όλοι, με την αναπροσαρμογή, καθώς εδώ και πολλά χρόνια οικονομική σταθερότητα δεν υπάρχει. Υπάρχουν διαδικτυακές θεατρικές παραστάσεις που επιχειρούν να σώσουν λιγάκι την κατάσταση, αλλά αυτό δεν είναι θέατρο. Το θέατρο βασίζεται στην αλληλεπίδραση ηθοποιού και θεατή in vivo, δεν αντέχει τη βιτρίνα. Το Θέατρο in vitro αποτελεί μια πρόσκαιρη και αναγκαστική λύση. Αλλά και πάλι, ενισχύει οικονομικά τους ηθοποιούς που μέσω της τηλεόρασης ή γενικά των media έχουν γίνει «αναγνωρίσιμοι». Οι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και δάσκαλοι των μικρών θεάτρων, της επαρχιακής πόλης ή της γειτονιάς, δεν έχουν αξιοποιήσει τη δυνατότητα αυτή, καθώς η μαγνητοσκόπηση και το μοντάζ μιας παράστασης με ηλεκτρονικό εισιτήριο μέσω πλατφόρμας έχει κόστος. Τα μικρά θέατρα δεν μπορούν να το αναλάβουν, για ευνόητους λόγους. Θα μπορούσαν όμως οι Δήμοι να αναλάβουν την οικονομική ενίσχυση των καλλιτεχνών τους. Κι αυτοί όμως σιωπούν, για ευνόητους λόγους.
– Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Κυριαρχεί η ανάγκη για ασφάλεια. Μόνο τα ελεύθερα μυαλά έχουν την ανάγκη της ελευθερίας. Να ψάξουμε να τα βρούμε.
– Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Τέλεια είναι η ζωή μας, όταν έχουμε την απόλυτη ευθύνη των πράξεών μας, της ζωής μας, του σώματός μας, του μυαλού μας, της ψυχής μας. Κι εφόσον πληρώνουμε το τίμημα, έχουμε και το δικαίωμα να τα προσδιορίζουμε ανάλογα. Προτεραιότητα έχει η υγεία, σωματική, πνευματική, ψυχική. Απόλυτη προτεραιότητα ωστόσο θα έδινα στην ελευθερία και τη δημοκρατία. Τις θεωρώ πιο σημαντικές. Και τις κάνω χώρο να περάσουν.
– Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Θυμό και οίκτο αισθάνομαι. Σε άλλους βλέπω αηδία, σε άλλους φόβο, σε άλλους αδιαφορία, σε άλλους ειρωνεία ή κυνισμό, σε άλλους υπομονή, καρτερικότητα, ελπίδα και θετική σκέψη. Ό τι υπάρχει μέσα μας υποσυνείδητα κι ασυναίσθητα, έχει πλέον τραφεί. Κι εκλύεται στο περιβάλλον, κυρίως στην εικονική πραγματικότητα μέσω της οποίας αναγκαστικά «επικοινωνούμε».
– Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Είμαι ευγνώμων που ζω κι έχω την οικογένειά μου δίπλα μου. Αλλά και λίγη γκρίνια δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Έχουμε – βλέπεις – την πολυτέλεια αυτή, να γκρινιάζουμε. Κι ας είμαστε ευγνώμονες και γι’ αυτό. Όποιος υποφέρει πολύ δεν έχει χρόνο για τέτοια.
– Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πως το διαχειρίστηκες;
Δεν έχω νιώσει κάτι τέτοιο ακόμη, να φθάνω στα όριά μου. Ομολογώ ωστόσο ότι αυτό με τρομάζει λίγο. «Να εύχεσαι να μη σου στείλει ο θεός όσα μπορείς να αντέξεις», λένε.
– Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Τα καλύτερα έρχονται. Δεν κοιτάμε ποτέ πίσω. Αγωνιζόμαστε για το μέλλον μας, όχι για το παρελθόν μας. Η αναδρομή στο παρελθόν παραπέμπει σε μεμψιμοιρία. Κρατάμε τα λάθη και πάμε μπροστά, αρκεί βέβαια να έχουμε καλή μνήμη.
– Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Βεβαίως και δίνω σημασία σε οποιαδήποτε γνώμη, της παραδοσιακής γιαγιάς μου έως και της κουτσής Μαρίας. Τις ακούω όλες πολύ προσεκτικά. Και στο τέλος, αναδύεται μια ωραία σύνθεση από τους ψιθύρους αυτούς και την εσωτερική μου κραυγή.
– Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού;
Μου λείπει η αγκαλιά των αγαπημένων μου φίλων, το πρόσωπο και η αληθινή φωνή των μαθητών μου και των συνανθρώπων μου, το θέατρο, οι βόλτες σε πολυσύχναστα μέρη, το να γίνεται το έλα να δεις και να μην ξέρεις πού να καθίσεις, να βλέπω περιπολικό και να μην ελέγχω το κινητό μου, για να δω εάν έστειλα το μήνυμα.
– Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Αισιόδοξη μόνο μπορώ να είμαι, ειδικά όταν η χώρα μου λούζεται στον ήλιο. Άλλωστε, θεωρώ πως εμείς οι Έλληνες τελικά θα τα καταφέρουμε, με το φιλότιμο, την υπερηφάνεια και την ευγένεια της ψυχής μας. Το έχει δείξει η ιστορία, πέραν βέβαια του ωχαδελφισμού και της ρουφιανιάς, που κι αυτά χαρακτηριστικά μας είναι –δυστυχώς.
– Αν ο κορονοϊός ήταν θεατρικό έργο, πώς θα τον περιέγραφες; πώς το φαντάζεσαι;
Ο Κορονοϊός είναι θεατρικό έργο σχετικά με το είναι και το φαίνεσθαι, την ουσία και το φαινόμενο. Έχει τίτλο «Μια κουκούλα και μια μάσκα». Μη με ρωτήσετε γιατί.
– 2020…άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε…
2021…..μήπως ένα μυρμήγκι να μας σώσει;
Επιμέλεια κειμένου
Κυριακίδου Γεωργία
Αρθρογράφος, Συνεργάτης COA
