Ο Άγιος Φανούριος, ο Άγιος των χαμένων αντικειμένων..

Η λατρευτική παράδοση τον θεωρεί ως τον κατ’ εξοχήν άγιο που μπορεί να βοηθήσει στην ανεύρεση των χαμένων αντικειμένων.
Ο Άγιος Φανούριος είναι ένας Μεγαλομάρτυρας της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας και από τους δημοφιλέστερους Αγίους. Η μνήμη του τιμάται στις 27 Αυγούστου και την ημέρα αυτή γιορτάζουν ο Φανούριος και Φανουρία. Με τον Άγιο Φανούριο συνδέεται και η φανουρόπιτα.

Τό Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Φανουρίου
Ἦχος δ΄.
Οὐράνιον ἐφύμνιον ἐν γῆ τελεῖται λαμπρῶς,
ἐπίγειον πανήγυριν νῦν ἑορτάζει φαιδρῶς,
Ἀγγέλων πολίτευμα, ἄνωθεν ὑμνωδίαις,
εὐφημούσι τούς ἄθλους,κατωθεν Ἐκκλησία,
οὐράνιον δόξαν ἤν εὖρες πόνοις καί ἄθλοις τοῖς σοῖς,
Φανούριε ἔνδοξε.

Ο ιερός ναός των Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται στην περιοχή της Kάτω Τούμπας Θεσσαλονίκης, σε καθαρά προσφυγική περιοχή, και αποτελεί το σημείο αναφοράς για όλους τους κατοίκους της Κάτω Τούμπας.
Με την άφιξη των προσφύγων από όλες τις περιοχές των αλησμόνητων πατρίδων (Ανατολική Θράκη, Μικρά Ασία, Καππαδοκία, Πόντος), υπήρξε επιτακτική ανάγκη οικοδομήσεως ενός ναού για τις λατρευτικές ανάγκες των θεοσεβούμενων προσφύγων.
Έτσι λοιπόν, στις 25 Ιουνίου/ 8 Ιουλίου 1923 ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Γεννάδιος εχοροστάτησε στη Λειτουργία στον υφιστάμενο πρόχειρο συνοικιακό ναό και στη συνέχεια με όλο το εκκλησίασμα μετέβη στον τόπο της ανεγέρσεως του νέου ναού μαζί με τον αρχιτέκτονα Ρούβενς και κατέθεσε τον θεμέλιο λίθο.

Η διπλή ονομασία του ιερού ναού οφείλεται στην επιθυμία των κατοίκων της περιοχής να τιμήσουν τον Άγιο Φανούριο. Ο Μητροπολίτης Γεννάδιος, κατόπιν δικής του επιθυμίας αφιέρωσε στον ναό και τον Τίμιο Πρόδρομο, γεγονός που ικανοποίησε όλες τις πλευρές καθώς ο ναός πανηγυρίζει στις 27 και 29 Αυγούστου τη μνήμη των δύο αγίων.
Ο ναός είναι μία τρίκλιτη βασιλική με γυναικωνίτη, σε σχέδια που εκπονήθηκαν από τον αρχιτέκτονα Ρούβενς. Στο εσωτερικό του ναού βρίσκεται και η εικόνα- κειμήλιο της Παναγίας Ρευματοκράτειρας, που την διέσωσαν οι πρόσφυγες από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης. Μέσα στο ναό υπάρχουν τα ιερά λείψανα του αγίου Αρσενίου και του αγίου Νικολάου Πλανά.

Ο Άγιος Φανούριος έγινε γνωστός από την τυχαία ανεύρεση της εικόνας του μεταξύ 1355 και 1369 στη Ρόδο. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο νότιο μέρος των παλαιών τειχών της πόλης βρέθηκε αρχαίος χριστιανικός ναός με πολλές κατεστραμμένες εικόνες και μία καλώς διατηρημένη, που απεικόνιζε ένα νεαρό στρατιωτικό, ο οποίος κρατούσε σταυρό και λαμπάδα αναμμένη, ενώ ολόγυρα της εικόνας ήταν ζωγραφισμένες δώδεκα παραστάσεις με τα μαρτύρια που υπόφερε ο Άγιος. Η εικόνα έφερε επιγραφή με τις λέξεις «Άγιος Φανούριος».

Ο τότε μητροπολίτης Ρόδου Νείλος Β’ ο Διασπωρηνός (1355-1369) ανοικοδόμησε τον ναό του Αγίου, συνέταξε την ακολουθία του και καθιέρωσε την εορτή του στις 27 Αυγούστου.
Σύμφωνα με την λατρευτική παράδοση ο Άγιος Φανούριος θεωρείται ως ο κατ’ εξοχήν άγιος που μπορεί να βοηθήσει στην ανεύρεση («φανέρωση») οποιουδήποτε χαμένου αντικειμένου, προφανώς από την παρετυμολογική σύνδεση του ονόματός του με τη λέξη «φανερώνω». Συναφής με τη δοξασία αυτή είναι και η παλαιότερη πίστη ότι ο Άγιος Φανούριος «φανερώνει» στις κοπέλες τον άνδρα που θα πάρουν.
Συνηθέστατα, οι γυναίκες όταν χάσουν κάτι, επικαλούνται τη βοήθειά του, τάζοντάς του μια φανουρόπιτα (κέικ με αλεύρι, μαύρες σταφίδες, ζάχαρη, λάδι, ξύσμα πορτοκαλιού κ.ά.) και τη μοιράζουν για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες της μάνας του Αγίου, που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ήταν αμαρτωλή. Πολλές φανουρόπιτες φτιάχνονται κατά την ημέρα της εορτής του Αγίου, ως ευχαριστήρια προσφορά προς αυτόν ή ως ένα είδος προληπτικής αίτησης βοηθείας για μελλοντικές απώλειες.

Η φανουρόπιτα ετοιμάζεται συνήθως στις 26/8 ή στις 27/8 κατά τη λειτουργία και διαβάζεται στην εκκλησία. Η παρασκευή της επίσης έχει ταυτιστεί και με το αίτημα για εύρεση απολεσθέντων αντικειμένων προς τον Άγιο Φανούριο, οπότε ετοιμάζεται όλον τον χρόνο. Είναι ένα λαϊκό έθιμο σχετικά πρόσφατο που έχει γίνει πλέον πανελλήνιο.

Στην Κρήτη, το κέντρο της λαϊκής λατρείας του Αγίου βρίσκεται στην περιοχή Βαλσαμόνερου Ηρακλείου, όπου υπήρχε παλαιότερα μονή αφιερωμένη και στο όνομα του Αγίου Φανουρίου. Εκεί οδηγούν τους υπόπτους για ζωοκλοπή και μπροστά στην εικόνα του αγίου «ξεφανερώνονται», ορκίζονται δηλαδή για την αθωότητα τους.

Πληροφορίες

ekklisiaonline.gr
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΝΑΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1912-2011), ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΤΕΡΜΕΝΤΖΟΓΛΟΥ

Φωτογραφίες: all rights@reserved 27/8/2023