ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ vs COVID 19…
Χ΄ Συμεωνίδου Αθηνά
Η λογοτεχνία για μένα είναι μια άμαξα με βελούδινα καθίσματα και δαντελένιες κουρτίνες με την οποία μεταφέρω συναισθήματα και εικόνες, σκέψεις και εμπειρίες. Σαν αφοσιωμένος αμαξάς την οδηγώ πότε με πάθος για τον προορισμό, πότε με ηρεμία για να απολαύσω τη διαδρομή, πότε με σύνεση και πότε με παρόρμηση, πάντα όμως με υπευθυνότητα. Είναι η έκφραση μου, το πάθος μου, είμαι εγώ.
Και τώρα μέσα από την Πανδημία συνεχίζονται οι διαδρομές σε δύσβατα και λασπωμένα μονοπάτια. Με πείσμα και αυτοπεποίθηση προχωράμε για να βγούμε από τούτη τη δίνη πιο δυνατοί και πιο σοφοί.
H τέχνη ήταν πάντα μέρος της ζωής μου. Μια διέξοδος, ένας χώρος όπου συναισθήματα και ανησυχίες γίνονται πραγματικότητα. Από παιδί ακόμα θυμάμαι πόσο η μουσική με γαλήνευε ή με απογείωνε και πόσο το μέτρο στο λόγο και στην έκφραση με γοήτευε. Γρήγορα διαπίστωσα πως όχι μόνο αντιλαμβανόμουν την τέχνη, μα μπορούσα και να τη δημιουργήσω. Από τα μαθητικά μου χρόνια ξεκίνησα την ενασχόληση μου μαζί της, με πρώτο μου κοινό τους συμμαθητές και τους φίλους μου. Άρχισα δειλά να αρθρογραφώ μέσα στις σχολικές μου δραστηριότητες. Όταν πια διένυα την τέταρτη δεκαετία της ζωής μου, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τραγούδι μου, ανέβηκε το πρώτο θεατρικό μου έργο και εκδόθηκε το πρώτο μου βιβλίο. Αυτό ήταν μόνο η αρχή….
Κορονοϊός, πανδημία, lockdown, προσωπικά πώς σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πώς διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πώς ισορροπείς;
Μεγάλη δοκιμασία για την ανθρωπότητα η Πανδημία. Η ζωή μας έχει μπει σε μία παύση, έχει μπει στην αναμονή. Μέσα από τούτη την κρίση, όλα μεγεθύνονται και γίνονται πιο έντονα. Όμως οι έντονες καταστάσεις είναι και η πηγή της δημιουργίας. Μέσα από τη λογοτεχνία και τη μουσική εκφράζομαι, αλλά ταυτόχρονα είναι και δρόμοι διαφυγής για μένα. Πάντα έβρισκα τις ισορροπίες μου μέσα από την τέχνη.
Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Όλα τα παραπάνω, το καθένα με την προτεραιότητά του. Όμως με ανησυχούν ιδιαίτερα δυο θέματα. Το πρώτο είναι η κατάληξη της προηγούμενης γενιάς, που αναγκάζονται να βιώσουν τη μοναξιά σε μια ηλικία που έχουν ανάγκη τη συντροφιά περισσότερο από ποτέ, και το δεύτερο είναι η αίσθηση της ανασφάλειας που έχει δημιουργηθεί στη νέα γενιά λόγω της οικονομικής κρίσης που διαρκώς αυξάνεται.
Πόσο επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Το βιβλίο είναι ένας τρόπος διαφυγής του κοινού. Ίσως να θεωρείται και ευνοημένη τέχνη καθώς υπάρχει μια στροφή του κοινού προς την ανάγνωση. Όμως η απομόνωση, η οικονομική δυσπραγία καθώς και η απαγόρευση εκδηλώσεων και συναντήσεων δυσκολεύουν ακόμα και τον χώρο του βιβλίου. Η έμπνευση μπορεί να υπάρχει, όμως όπως προανέφερα όλα έχουν μπει σε μια αναμονή.
Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; εν όψη της πανδημίας του κορονοϊού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Σίγουρα θα υπάρξουν αλλαγές και στις τέχνες, όπως και σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας μας. Κι εδώ αναλαμβάνει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο του διαδίκτυο. Κάποιες φορές θετικό, άλλες φορές αρνητικό.
Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Μα το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Προσωπικά η έλλειψη ελευθερίας μου δημιουργεί μια τεράστια αίσθηση ανασφάλειας. Εξαρτάσαι από τις συνθήκες, τα γεγονότα και τις αποφάσεις άλλων. Ελαχιστοποιείται η προσωπική ικανότητα και ορμή και αναγκάζεσαι να πλέεις σαν ακυβέρνητη σχεδία στο ρεύμα των συγκυριών.
Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Ποτέ δε συμφωνούσα με τα στεγανά και τις οδηγίες της κοινωνίας για την εξέλιξη μας σε επιτυχημένους άρα και ευτυχισμένους ανθρώπους. Μία πεποίθηση που οδήγησαν πολλούς σε λανθασμένες αποφάσεις ζωής. Όμως και η πανδημία μας μετέφερε στην απέναντι όχθη. Το αβέβαιο μέλλον, το θαμπό αύριο και η απομόνωση, δε μπορούν να θεωρηθούν βάσεις για την ανέλιξη μας. Βασική προτεραιότητα μας έχει γίνει η σωματική μας ασφάλεια, με αποτέλεσμα να χάνουμε όλα εκείνα που διατηρούν την ψυχική και πνευματική μας υγεία.
Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Θλίψη. Και πως μπορεί κανείς να αναγνωρίσει στους γύρω του συναισθήματα και διαθέσεις όταν το μισό πρόσωπο κρύβεται πίσω από μια μάσκα. Στα μάτια διακρίνει κανείς ανησυχία, φόβο, ανασφάλεια, απόγνωση και δυστυχώς μελαγχολία. Πόσο να κρατούν ψηλά το ηθικό τα βλέμματα, όταν τα πλατιά χαμόγελα έχουν πια χαθεί!
Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Ο άνθρωπος έχει αποδείξει πως είναι ένα ον εξέλιξης, προόδου και ελευθερίας. Όταν του τα στερείς όλα αυτά δε μπορεί να νιώσει ευγνωμοσύνη. Επειδή όμως διακατέχεται από τη λογική, προσπαθεί να κατεβάσει τον πήχη και να αναγκάσει τον εαυτό του να αισθάνεται ευγνώμων με αυτά που έχει και να μην επικεντρώνεται σε όσα χάνει. Όμως δεν ήταν αυτή η πεποίθηση που μας οδήγησε να πατήσουμε στο φεγγάρι.
Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πως το διαχειρίστηκες;
‘Έχω ακόμα αντοχές, ελάχιστες αλλά υπάρχουν ακόμα. Ευτυχώς η συγγραφή είναι διέξοδος και έχει μοναχικότητα. Όμως κι εγώ όπως και η υπόλοιπη κοινωνία νομίζω πως σιγά σιγά φτάνουμε πια στα όρια μας… και όταν συμβαίνει αυτό δημιουργείται μια κοινωνική άκρατη ορμή.
Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Ναι, και φοβάμαι να το παραδεχτώ, διότι δεν ξέρω αν τούτη η δύσκολη χρονιά υπάρξει ως μια ευχάριστη ανάμνηση κάποιας ευτυχίας στις επόμενες χρονιές που θα έρθουν.
Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Ζω μέσα στον κόσμο και εμπνέομαι απ αυτόν. Νιώθω πως έχω υποχρέωση να εκφράζω μέσα από την τέχνη μου όσους δεν έχουν αυτήν την ικανότητα. Άρα θεωρώ τιμή και υποχρέωση να αφουγκράζομαι την κοινωνία, να την υπηρετώ και να σέβομαι το γενικώς αποδεκτό. Στον αντίποδα όμως έχω και τις δικές μου απαράβατες αρχές. Όταν η συνείδησή μου, μου υπαγορεύει το σωστό και το δίκαιο δε με επηρεάζει η γνώμη των άλλων.
Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού;
Η κοινωνική συναναστροφή, το άγγιγμα, η αγκαλιά, οι φίλοι μου και εκείνος ο «καφές» που κάποιες φορές δεν προλαβαίναμε να πιούμε και τώρα πια φαντάζει πολυτέλεια. Με λίγα λόγια μου λείπει η καθημερινότητά μου, η ζωή μου.
Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Είμαι κατεξοχήν αισιόδοξος άνθρωπος. Μου αρέσει πάντα να βλέπω εκείνη τη θετική γωνιά σε κάθε αρνητικό που μας συμβαίνει. Περάσαμε πολέμους, φτώχιες, κακουχίες, καταστρεπτικά καιρικά φαινόμενα κι όμως η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον ήταν πάντα εκεί. Εξ άλλου η Ελπίδα δεν ήταν εκείνη που βγήκε στο τέλος από το κουτί της Πανδώρας για να γλυκάνει τις πληγές;
Αν ο κορονοϊός ήταν θεατρική έργο/ πίνακας ζωγραφικής/ λογοτεχνικό βιβλίο/ποίημα/ μουσική/ φωτογραφία, πως θα το περιέγραφες; πως το φαντάζεσαι;
Θα μπορούσα να γράφω μέχρι αύριο για να απαντήσω σ΄ αυτό το ερώτημα. Θα περιοριστώ λοιπόν απλώς στον τίτλο που θα έδινα αν ήθελα να περιγράψω την πανδημία μέσα από τις παραπάνω τέχνες. Κι ο τίτλος θα ήταν «Η Παύση».
2020…άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε…
2021….. Κι όμως το 2020 δεν σταμάτησε να γυρίζει η Γη και άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε. Μάθαμε να εκτιμούμε και να αποδεχόμαστε. Με τούτα τα εφόδια εύχομαι το 2021 να είναι μια συναρπαστική και ενθουσιώδης βόλτα προς τη γνώση και τη σοφία, με νέους στόχους και καινούργιες βάσεις.
Επιμέλεια κειμένου
Βαλάντια Γκιώνη
Αρθρογράφος, Συνεργάτης COA
