ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ vs COVID 19…
Κορονοϊός, πανδημία, καραντίνα… πώς διαχειριζόμαστε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση; Πόσο επιβαρύνει τον τομέα της τέχνης που υπηρετούμε; Πόσο αλλάζει τις ζωές μας; Είναι εύκολη η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα; Μήπως καταλήγουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας με ένα εξαιρετικά περιορισμένο τρόπο, σε ένα πλαίσιο που ελαχιστοποιεί τα όνειρα και τις προσδοκίες μας;
Η Δρ. Κυριακή Ουδατζή μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις της και τους προβληματισμούς της για τη νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η πανδημία του κορονοϊού, προτρέποντάς μας να εξερευνήσουμε τις νέες της διαστάσεις και τη ζωή πίσω από τη «μάσκα».
Εγγραφείτε στο email μας, συμπληρώστε τη φόρμα επικοινωνίας, για να λαμβάνετε ενημερωτικά άρθρα και κείμενα και γνωρίστε τις διαφορετικές εμπειρίες ανθρώπων. Στείλτε μας τις δικές σας απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο και μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για την πανδημία και τις τυχόν αλλαγές που έχει επιφέρει στη ζωή σας.
Δρ. Κυριακή Ουδατζή
Διευθύντρια και Εντ. Σύμβουλος Ολυμπιακού Μουσείου
Αντιπρόεδρος Ελληνικής Ολυμπιακής Ακαδημίας
Πρόεδρος Διεθνούς Κέντρου Ολυμπισμού OLYMPIA
Η αρχιτεκτονική για εμένα είναι η μητέρα-τέχνη,
το αποτύπωμα του πολιτισμού…
και παράλληλα προσωπικό πεδίο έκφρασης και δημιουργίας…
Η σχέση μου με την αρχιτεκτονική ξεκινάει τυχαία, ως αποτέλεσμα της σχέσης μου με τη ζωγραφική, που αποτέλεσε διέξοδο έκφρασης και δημιουργικότητας, ήδη από τα προεφηβικά μου χρόνια.. Κάπως έτσι βρέθηκα να σπουδάζω με υποτροφία στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Α.Π.Θ. και αργότερα στο Katholieke Universiteit of Leuven (PhD & Msc, ”Ανάδειξη Μνημείων Πολιτισμού”) και πολύ αργότερα στο ΕΑΠ (ΜΑ ”Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων”).
Από το 2004, διευθύνω το Ολυμπιακό Μουσείο και διδάσκω σε Τμήματα Αρχιτεκτόνων (ΑΠΘ, ΠΘ, ΔΠΘ) και στα Μεταπτυχιακά Τμήματα Ολυμπιακών Σπουδών των Πανεπιστημίων Πελοποννήσου και Tsukuba (Τόκυο).
Παράλληλα, διατηρώ αρχιτεκτονικό γραφείο στην Θεσσαλονίκη και Εταιρία Τεχνικών Συμβούλων στο Λονδίνο, ενώ είμαι Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Ακαδημίας, Εντεταλμένη Σύμβουλος Δ.Σ. του Ολυμπιακού Μουσείου, Ιδρυτικό Μέλος του Παγκοσμίου Δικτύου Ολυμπιακών Μουσείων (Δ.Ο.Ε., Λοζάννη, 2006), Εκπρόσωπος της Ελλάδας στην ΙΟΑΡΑ και Ιδρύτρια του Διεθνούς Κέντρου Ολυμπισμού ”OLYMPiA” (2020).
Ως αρχιτέκτων, είχα τιμητικές διακρίσεις (Α΄& Γ Βραβεία) σε Πανελλήνιους και Ευρωπαϊκούς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς, ενώ ένα από τα σημαντικότερα έργα μου στη Θεσσαλονίκη είναι η ”Ήπια Ανάπλαση του 1ου Προβλήτα του λιμένα”.
Επίσης, συμμετείχα τιμητικά, σε πανελλήνιες εκθέσεις (4η και 5η Έκθεση Σημαντικού Αρχιτεκτονικού Έργου, 6η BIENNALE Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής), σε Πανελλήνια και Παγκόσμια συνέδρια, καθώς και σε Διεθνή Φόρα, ως Κεντρική Ομιλήτρια.
– Κορονοϊός, πανδημία, lockdown.. προσωπικά πώς σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πώς διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πώς ισορροπείς;
Ανάμικτα τα συναισθήματα… θυμός, άρνηση… αλλά στο τέλος αποδοχή και στροφή στη δημιουργία.. Αν εξαιρέσουμε ότι μου έλειψαν τα ταξίδια, η διασκέδαση και οι φίλοι μου, συστατικά ισορροπίας για εμένα, δεν σταμάτησα να εργάζομαι, μα κυρίως να δημιουργώ και μάλιστα σε νέους τομείς και επαγγελματικά πεδία.. Έβαλα τρία μεγάλα προσωπικά στοιχήματα αυτό το χρόνο και τα κέρδισα, με πολλές δυσκολίες λόγω της καραντίνας, αλλά με διπλή ικανοποίηση στο τέλος λόγω του υψηλού βαθμού δυσκολίας…
– Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Με ανησυχεί η υγεία των δικών μου ανθρώπων – και ειδικά των γονιών μου – και σε επίπεδο συνόλου, η ψυχική υγεία που δείχνει να έχει πληγεί… Με ανησυχεί που η πανδημία δεν αποτέλεσε αφορμή σκέψης, αυτοκριτικής και εν τέλει επαναπροσδιορισμού της στάσης μας απέναντι στη ζωή… που δεν μας δίδαξε εν τέλει τις πραγματικές αξίες της σύντομης και εφήμερης ζωής μας… Γιατί πιστεύω ότι αν προσπεράσουμε το βαθύ πένθος για τον άδικο θάνατο τόσων συνανθρώπων μας, η πανδημία ήρθε ως μήνυμα από το σύμπαν για να μας επαναφέρει κοντά στην ανθρώπινη φύση και να μας θυμίσει αξίες που χάνονται…
– Πόσο επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Η αρχιτεκτονική, επί της ουσίας δεν επηρεάστηκε όσο άλλες τέχνες, κυρίως γιατί ήταν ήδη πληγωμένη από την δεκαετή κρίση που πέρασε η χώρα μας… οπότε απλά επιμηκύνθηκε μια δύσκολη εποχή που στοιχειώνει τον κλάδο εδώ και μια δεκαετία…
– Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; Εν όψη της πανδημίας του κορονοϊού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Νομίζω είναι νωρίς να καταγραφούν οι συνέπειες – είτε θετικές είτε αρνητικές – που θα φέρει τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα στη ζωή μας η πανδημία… Είμαστε ακόμα στο μάτι του κυκλώνα και μόνον όταν ”καταλαγιάσει η σκόνη” θα δούμε καθαρά τί άφησε πίσω της αυτή η καταστροφή…
– Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Για το μεγάλο ποσοστό, η ανάγκη για ασφάλεια… αλλά για πολλούς άλλους – συμπεριλαμβανομένου και εμού – και ειδικότερα για αυτούς που ζουν και αναπνέουν μόνον όταν εκφράζονται και δημιουργούν… η ελευθερία… Και επειδή ”παν μέτρον άριστον” θα ήθελα να ικανοποιείται η έμφυτη ανάγκη για ελευθερία, αλλά με προϋποθέσεις ασφάλειας..
– Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Αισθάνομαι ότι συνωμότησε το σύμπαν για να μας θυμίσει το μάταιο και εφήμερο της ύπαρξής μας, όπως και ποιες θα έπρεπε να είναι οι προτεραιότητές μας αλλά και που βρίσκεται η πραγματική ευτυχία…
– Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Ανάμικτα συναισθήματα, γιατί κάποιες ημέρες κυλούν με κανονικούς ρυθμούς και κάποιες άλλες κυριαρχεί το αίσθημα του φόβου για το αύριο αλλά και ο θυμός για τη στέρηση της ελευθερίας μου… Αυτή τη φορά βλέπω μεγάλη κατάθλιψη γύρω μου, περισσότερο από ότι στην πρώτη καραντίνα… ίσως γιατί αυτή τη φορά ήρθε πραγματικά κοντά ο φόβος του θανάτου…
– Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Αν ξεφύγεις λίγο από την επιφανειακή προσέγγιση του προβλήματος και δεις την θετική πλευρά της πανδημίας – οξύμωρο αλλά για εμένα υπάρχει και εύχομαι να την αντιληφθούμε σύντομα – θα ευγνωμονείς που ένα μαγικό χέρι σου δείχνει πόσο λάθος πορεία είχαμε ως άτομα… ως κοινωνία… Ελπίζω την επόμενη ημέρα να αναθεωρήσουμε και να μας γίνει το μάθημα πάθημα… και κυρίως… κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο της ζωής μας να έχουμε διδαχθεί αγάπη, σεβασμό, αλληλεγγύη και κυρίως ευγνωμοσύνη που είμαστε υγιείς και ευτυχείς…
– Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πως το διαχειρίστηκες;
Ναι φυσικά… πολλές φορές… αλλά το διαχειρίστηκα αναδεικνύοντας τα όμορφα δώρα της ζωής που ήδη είχα αλλά θεωρούσα δεδομένα.. και αυτά ήταν η αγάπη και το χαμόγελο αγαπημένων ανθρώπων… Είναι φυσικό να φτάνεις κάτω από πίεση στα όρια σου… όμως στη ζωή δεν έχει σημασία πόσες φορές πέφτεις, αλλά πόσες φορές σηκώνεσαι… και είναι σημαντικό να βρίσκεις τη δύναμη να σηκωθείς… και να μην ξεχνάς ότι τα σπουδαιότερα μαθήματα ζωής συνήθως δίνονται μέσα από τις δυσκολότερες καταστάσεις.
– Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Ναι το έχω νιώσει όπως όλοι μας θαρρώ.. γιατί συνειδητοποίησα ότι ευτυχία είναι να έχεις υγεία, φίλους, οικογένεια… και τίποτα από αυτά δεν είναι δεδομένο, μα ούτε για πάντα.. άρα ας τα εκτιμήσουμε, τώρα που τα έχουμε, τώρα που μας έδειξε τον δρόμο της ευγνωμοσύνης για τα αυτονόητα, η πανδημία…
– Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Με ενδιαφέρει να παίρνω ”κλίμα”… κυρίως γιατί λατρεύω να ψυχογραφώ το κοινωνικό σύνολο και το άτομο.. Η γνώμη ατόμων που εκτιμώ είτε για την φιλοσοφική είτε για την επιστημονική τους άποψη, μπορεί να με επηρεάσει, πάντα όμως την φιλτράρω… γιατί έχω αθεράπευτα κριτική σκέψη και ματιά, που δεν με βοηθάει να ενστερνίζομαι άκριτα απόψεις ή γνώμες, πριν εγώ η ίδια διερευνήσω βαθύτερα..
– Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού;
Οι γονείς μου, οι φίλοι και η διασκέδασή μου… μα κυρίως η ελευθερία να ταξιδεύω και να ανακαλύπτω νέους πολιτισμούς… που αποτελούσε για εμένα προτεραιότητα ζωής…
– Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Ναι γιατί ελπίζω ότι συμβαίνουν για καλό… και γιατί είναι στη φύση του ανθρώπου να μην σταματά να βλέπει στο μέλλον… άλλωστε αυτό ήταν η εφαλτήριος δύναμη του πολιτισμού, των επιστημών και των επιτευγμάτων αυτού του θαυμαστού πλάσματος του πλανήτη, που λέγεται ”άνθρωπος”.
– Αν ο κορονοϊός ήταν πίνακας ζωγραφικής, πώς θα το περιέγραφες; πώς το φαντάζεσαι;
Μια εικόνα μόνον έρχεται… ένας αγαπημένος πίνακας των φοιτητικών μου χρόνων, που νομίζω αποτυπώνει απόλυτα αυτό που αντιλαμβάνεται και αισθάνεται η ψυχή μου αυτή την πρωτόγνωρη για όλους εποχή… ο εξπρεσιονιστικός πίνακας του Νορβηγού Edvard Munch, «Η Κραυγή» (Skrik στα Νορβηγικά, με αρχικό γερμανικό τίτλο που δόθηκε από τον ίδιο τον Μουνκ: ”Ο Λυγμός της Φύσης”) που απεικονίζει μια αγωνιούσα μορφή, με φόντο ουρανό σε χρώμα κόκκινο του αίματος, πίνακας που για πολλούς συμβολίζει το ανθρώπινο είδος κάτω από τη συντριβή του υπαρξιακού τρόμου…
Και όπως έγραψε ο ίδιος ο καλλιτέχνης στο ημερολόγιό του, περιγράφοντας την έμπνευσή του για τον αρχικό πίνακα: ”Περπατούσα σ’ ένα μονοπάτι με δυο φίλους – ο ήλιος έπεφτε – ξαφνικά ο ουρανός έγινε κόκκινος σαν αίμα – σταμάτησα, νιώθοντας εξαντλημένος, και στηρίχτηκα στο φράχτη – αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μαύρο-μπλε φιόρδ και την πόλη – οι φίλοι μου προχώρησαν, κι εγώ έμεινα εκεί τρέμοντας από την αγωνία – κι ένιωσα ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά τη φύση”… κάπως έτσι νομίζω αισθάνεται ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος μπροστά στο δέος της θνητότητας που μας θύμισε η πανδημία…
– 2020…άλλη μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο ολοκληρώθηκε… 2021….
Εύχομαι ένα μαγικό ραβδί να μας κάνει σοφούς, ευγνώμονες και δημιουργικούς, προσανατολισμένους σε υψηλά ιδανικά και πανανθρώπινες αξίες… και έτσι μαγικά να καταφέρουμε να μετατρέψουμε τον πλανήτη και τη ζωή μας σε έναν επίγειο παράδεισο αγάπης, αλληλεγγύης, γαλήνης, ευτυχίας, δημιουργίας, ποιότητας και αισθητικής..
Το 2021… ας επανεκκινήσουμε με προτεραιότητα στις πραγματικές αξίες και ας ατενίσουμε με αγάπη, αισιοδοξία, καλοσύνη και χαμόγελο και τον συνάνθρωπό μας, και το διαφορετικό, και το μέλλον της κοινωνίας μας…
Εγγραφείτε στο email μας, συμπληρώστε τη φόρμα επικοινωνίας, για να λαμβάνετε ενημερωτικά άρθρα και κείμενα και γνωρίστε τις διαφορετικές εμπειρίες ανθρώπων.
Στείλτε μας τις δικές σας απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο και μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για την πανδημία και τις τυχόν αλλαγές που έχει επιφέρει στη ζωή σας.
Επιμέλεια κειμένου
Βιβή Γκίκα
Αρθρογράφος, Συνεργάτης COA
